Mentor Faik Hoxha ka një karrierë të spikatur si poet, gazetar dhe studiues. Ka botuar në shtypin ditor dhe në revista ta njohura me qindra artikuj politikë e social-kulturor, mbi 500 portrete dhe intervista ekskluzive me figurat më të rëndësishme politike, artistike, kulturore shkencore e sportive të 27 viteve të tranzicionit shqiptar, si dhe 12 libra të gjinive të ndryshme letrare; poezi, reportazhe, studime letrare e historike, intervista me personazhe VIP të politikës, skenës dhe ekranit shqiptar. Shumica e intervistave, e artikujve dhe e studimeve letraro-historike të tij janë publikuar në faqet e para të gazetave dhe revistave të njohura.
Nga përmbledhjet e tij poetike përzgjodhëm disa poezi ku ndihet malli dhe dhimbja e madhe e autorit për vendlindjen dhe bashkëkombasit e tij, për djalin e tij të vetëm 8 vjeçar, Marion dhe për bashkëshorten, të cilët ka një vit pa i parë, pasi jetojnë në dy shtete të ndryshme evropiane. Mjaft prekëse është poezia “Lamtumirë Atdheu im! dhe “Letër nënës” (kushtuar nënës së tij 85-vjeçare). Tek e para përshkruhet me një ndjenjë të fuqishme dhimbjeje dhe malli ikja e tij nga vendlindja për të mos u rikthyer më kurrë, kurse te vjersha “Letër nënës” tregon artistikisht shkakun e kësaj ikjeje dhe pikëllohet shumë për fatin e tij të zi dhe për nënën e tij 85-vjeçare, pasi, në rrethanat që i janë krijuar ka mundësi të mos e shohin më njëri-tjetrin për së gjalli. Një poet i njohur dibran, Maliq Bitri, shumë vite më parë, e ka cilësuar si “Esenini i Dibrës”. Poeti Mentor Hoxha na zbulon në këto poezi mjaft prekëse, jo vetëm fatin e tij, por edhe edhe fatin e rreth një milionë shqiptarëve të ikur nga Shqipëria. Fati i tij ngjason me ikjen e poetit të madh anglez George Gordon Byron (Xhorxh G. Bajronit) i dëbuar nga Dhoma e Lordëve anglezë, të Fan Nolit i dëbuar nga Mbreti Zog dhe të e shumë e shumë poetëve të tjerë të dëbuar apo të larguar nga vendlindja e tyre.
…LETËR NËNËS NGA LARG
…Vetëm ti mojë Nënë shpirtin ma kupton
Lindëm në një vend, fati na largon.
Ti në dheun tënd, unë larg nëpër botë
Si dallga në breg, ashtu endem sot.
Por dhe pse aq larg, udhëve të botës
Si zgalem mbi dallgë qëndoj midis shqotës.
Nuk më tremb stuhia, as bota e madhe
Por ah, largësia më mbyti në malle.
Më ndau nga Ty, nga djali dhe gruaja
Ndaj më treti dhimbja në udhët e huaja.
…Siç ka nisur jeta, mbase dhe një ças’
Do na marri vdekja pa u parë bashkë.
Mbase nuk di shihemi, as ditën e vdekjes
Si qiri do shkrihemi nga zjarri i dhembjes.
***
Vetëm ti moj Nënë me shpirtin kristal
Si zjarri në votër, ngrohtësi më fal.
Por ta dish moj Nënë brenda shpirtit ç’kam
Më dhemb ajo votër kur aty nuk jam.
Më ther ai prag me zjarrin e shuar
Kur i Zoti larg ngroh tokën e huaj.
…Dhe mbase përjetë do qëndroj kështu
Si zogu pa fletë harruar diku.
***
…Sido që të jetë fati im i krisur
dua zjarr të ketë votra ku kam lindur.
Mos e lër të fiket emri im i mirë
Por si zjarr të ndrijë në votrën e ngrirë.
Ta shohin të gjithë që unë jam gjallë
Dhe pse larg i dergjur në zjarrminë mall.
***
Nënë moj, e dashur Nënë!
Shpirti im buçet nga larg
Në Atdheun tim kam lënë
Shumë kujtime edhe plagë.
…Prandaj sot nëpër udhë
Birin tënd e mundon brenga
Porsi hëna edhe unë
Nëpër botë shumë renda.
…Por tani i lodhur jam
Llamba e shpresës është shuar
Mijra djem pa nëna janë
I tret ikja e mallkuar.
I tret ndarja pak nga pak
Djemt’ dhe nënat shqipëtare
Det i dhimbjes tokën lag
Se u shua shpresa fare.
***
Nënë moj! E dashur nënë!
Zëri im thërret nga larg
Për çdo mbrëmje porsi hënë
Buzagaz më del në prag.
Ta ndjej zërin tënd të bukur
Ti shoh sytë ëngjëllorë
Trupi yt i leht’ si flutur
Zbukuron trullin arbnor.
…Të ka mundur pleqëria
Keqas po të mundon ndarja
S’po i sheh dy ditë të mira
Se në votër ra murtaja…
Ballërrudhur, trup kërrusur
Në vetmi i kalon netët
Syri yt qerpikëvyshkur
Qan për bijt’ që morën detet.
I shkon lotët çurg për mua
Keqas shpiti t’u zhurit
Por ta dish në sytë e tua
Forcë marr për çdo ditë.
….Edi malli të ka marrë
Për mua që rrugët mora
Shkuan muaj pa u parë
Ndaj më dridhet sonte dora.
Pleqëria dhe zhgënjimet
Të kanë mbushur plot me plag’
Prandaj sot moj nëna ime
Mall e dhimbje kam në varg.
***
Nënë moj, e dashur Nënë!
Shpirti im thërret nga larg
Që Ty vetëm të kam lënë
Zemra ime kullon gjak.
…Eh, moj Nënë hallemadhe
Krejt kërrusur nga lëndimet
Djali yt, udhës së madhe
Kërkon shpresën tek mërgimet.
Ma fal nënë ikjen time
Por nuk kisha rrugë tjetër
Në çdo anë gjeja rrethime
…Më donin disa të vdekur.
Ika nënë…, nuk më mbajti
Vendi im kockë-lëkurë
Dhe nuk dihet ç’më sjell fati
…Ndofta trupin në qivur.
Ti mos qaj për fatin tim
Por qëndro e fort si burrë
Se atje dhe në mërgim
Të këqija s’bëra kurrë.
Në hak kujt nuk i hyra
Nuk i shita miq e shokë
As njeri me dy fytyra
Por i ndershëm dhe i fortë.
***
Nëse Nënë të kam lënduar
M’i fal fajet dhe lëndimet
Se këtu në dhe të huaj
Tok me Ty i pres agimet.
Nëse Nënë të kam lënduar
Falmi fajet dhe mëkatet
Se këtu në dhe të huaj
Birit tënd i ndahen fatet.
LAMTUMIRË ATDHEU IM!
…Po largohem sonte i vetmuar
Larg vendlindjes sime, shumë larg
S’do ta gdhi mëngjezin përqafuar
Nga mikesha ime ndezur flak.
S’do më ngroh më dielli i vendlindjes
Shqipërinë më nuk do ta shoh
Porsi bari do vyshkem prej ikjes
Nëpër udhë që fare si njoh.
S’do ta pi më kafen e mëngjesit
Te “Europa” brenda në Tiranë
Krejt të huaj do më duken njerëzit
Diell tjetër do më gjendet pranë.
Për atdhenë, shokët dhe familjen
Mallin prush do ta kem në shpirt
Rrugëve të botës do të sillem
Si i verbri që do pakëz dritë.
…Shumë vjetë zemra ime priti
Por në fund shpresa krejt u shua
Ndaj po lë vendin që më lindi
Djalin, nënën dhe fatkeqen grua.
Por e di…, Do rikthehem prapë
Në vendlindjen time të nxirosur
Por në trup do kem qindra plagë
Nga ndarja e zezë dhe e pasosur.
15 qershor 2016
BASHKË ME GRUAN RRUGËT MORA
…Kur shpirti im qante nga dhimbja
Askush për mua s’u përlot
Si re më dukej dhe vendlindja
Si korb i zi e imja port’.
Ndaj bashk’ me gruan rrugët mora
Kërkova fatin diku larg
Por ish i zi dhe dheu i huaj
Me brenga mbushur rreth e qark.
Kur rrotull votrës bridhja unë
I dëshpëruar dhe mërzitur
Nga brenga ime s’bënte gjumë
Dhe nëna ime shpirtzhuritur.
Përveç asaj s’u brengos tjetër
Pse keq më shkuan punët mua
Madje, dikush, si ujk vjetër
Për ikjen time u gëzua.
Kjo botë e keqe, e pashpirt
Në xhungël kthehet shpesh për ne
Si ujk të ndiqka vendi yt
Dhe grushtin miku yt ta ngre.
Kur shpirti im klithte nga plagët
I mbyllën veshët që të gjithë
Prandaj tani udhës së largët
Me gruan time kërkoj dritë.
Por kush për mua nuk mendon
Për dhjetra plagë që kam në trup
Veç nënës loti i shkon çurg
Dhe shpirti keqas iu bë shkrumb.
FSHATLINDJES BLLIÇE
…Brodha shumë nëpër botë
Pashë vende të magjishme
Por askush s’më ngrohu dot
Si vendlindja, fshati Blliçe.
Molla, kumbulla dhe rrushi
Si gjerdan Blliçes i rrinë
Vajzat faqet kuq si prushi
Djemtë porsi yje ndrijnë.
Në çdo vend ku qëndrova
Londër, Bruksel dhe Berlin
Asnjë femër nuk shikova
Si vajzat e fshatit tim.
Eh t’i shihni sa të bukura
Ç’nur e gas u ndrin në faqe
Belkëputura, buzpaputhura
Si lule mbirë në pragje.
Armiqtë porsi kuçedra
Katër herë fshatin ma dogjën
Por lirinë zjarr përbrenda
Dot blliçjanit s’ia morën.
Shumë rrebeshe edhe dallgë
E përgjakën fshatin tim
Por Blliçja u ngrit mbi valë
Si zgalemi mbi stuhinë.
Thesaret e fshatit tim
Kush si njeh e kush s’i di
Ndaj është kaq e magjishme
Ndjenja që më vlon në gji.
Madhështinë e fshatit tim
Qindra vargje nuk e nxënë
Aty kombi im rilind
Demokracia ka rrënjë.
***
Nëpër botë e nëpër brigje
Pashë mrekullira shumë
Por mallin për fshatin Blliqe
Nuk ma shoi asnjë lumë.