Maries iu duk vetja edhe më lakuriq kur veshi xhubletën. Ngjeshi kraholin e Korbës dhe ndjeu t’i përvëlonin gjinjtë e thithat t’i forcoheshin. Xhubleta po i rëndonte sikur nga çasti në çast do i rrëshqiste nga trupi. U mbështet në anë të oxhakut dhe zgjati dorën drejt buzëve të Nana Uranës. Ia mori cigaren dhe e thithi thellë me afsh. Preku barkun dhe mbylli sytë. Iu shfaq Marko. Lakuriq dhe i sapodalë nga prushi. Lëvizi me vështirësi urët e djegura, doli nga oxhaku zvarritur, ia vuri duart në bel, ia uli dhunshëm xhubletën dhe, pasi afroi trupin e saj të vogël pranë fytyrës, ia puthi butë kashmirin dhe ajo rënkoi.
Kur e nxori tymin, Marko ishte zhbërë.
Nana Urana ndezi një cigare tjetër.
Një çast më pas Maries iu duk vetja shumë e vogël brenda xhubletës. E vogël si një zog brenda kështjellës ku nuk banon më njeri.
Nana Urana, si quhej i ati i Markos?
Martin.
Sytë e Maries kërkuan Markon mes urëve të zjarrit. Kur nuk e gjetën, u drejtuan nga Nana Urana. U zmadhuan, u shqyen, diçka ra prej tyre dhe plakës iu duk sikur dy lakuriqë nate fluturuan jashtë zgavrave duke i lënë bosh kangjellat e syve…
Pa folur asnjë fjalë Maria u vërsul drejt derës së madhe dhe iu ngjit përpjetë shtegut që çonte për te shkëmbi ku dikur ngrihej shtëpia e Korbës. U kacavjerr mbi shkëmbin dhe kur arriti mbi të, qëndroi e shtangur, pothuajse e padukshme mes xhubletës së rëndë, me kokën e varur në gjoks, krahët e hapur dhe kraholin e zbërthyer.
Kishte dashur vallë ndonjëherë Marko të gdhendte një xhubletë në gur?
Poshtë, nën gjinjtë e saj të vegjël, si një fëmijë shtrihej Kullnaja. Aq e vogël mes thithkave. Ushqyer me qumësht mjegullash.
Vetëtiu. Më pas një gjëmim që Maries i erdhi në vesh si e qarë fëmijësh.
Ngriti kokën drejt qiellit. Ishte aq afër tij, sa ai e humbi kuptimin. Dhe ajo e puthi.
Edhe qielli i ngjasoi me një foshnje. Të plakur nga vitet e të vdekurve. E puthi prapë. Prapë. Sa më shumë e puthte, aq më shumë shëmtohej e plakej foshnja. Dikur buzët nuk iu bindën dhe u rrëzuan mbi njëra-tjetrën si dashnorë të lodhur. Papritmas syri mavi i gojës u hap dhe Maria volli. Një lot stërmadh ngjyrë gjaku u përplas në qerpikët e bardhë të dhëmbëve dhe foshnja e plakur u thinj krejt. Nuk kish qenë lot, por kambanarja e thyer e zemrës. Maria volli edhe katedralen e fundit të shpirtit ku ruante librat e shenjtë, nën vështrimin gjithnjë e më të egër të foshnjes plak të shëmtuar. Kur nuk kishte çfarë të nxirrte më ndjeu një uri të tmerrshme. E gëlltiti ishqiellin.
Dhe si për ta mëshiruar, të papërtypur.
Klithma në fillim u përplas mbi kataraktin duke trembur troftat e kuqe që përpiqeshin t’i ngjiteshin rrjedhës. U përplas pas shkëmbinjve, u derdh ndër mriza e rudina dhe pushtoi tërë bjeshkën si një e qeshur e stërmadhe. Pastaj u kthye në një kujë të cilën e mori me vete një korbë që për një çast humbi mes mjegullës dhe pastaj e lëshoi gjahun e saj mbi Kullnajën.
Kur preku dëborën, klithma ngriu.
Maria ndjeu një zhurmë të llahtarshme brenda kokës, ku mijëra korba uleshin e ngriheshin mbi urët e djegura të trurit, në një krokatje që u ngjante zërave të njohur, pa e lënë të qartë nëse kishin frikë se do nxiroseshin më keq a do të përzhiteshin…
Mendja është oxhaku i shpirtit, Mariaaaaa … Mariiiiii… Mar… ko… Mar…tin… oh ç’marri…
Ndjeu zjarrin t’i digjte gjuhën. Flaka i lëpiu krejt gojën, i puthi buzët dhe nga sytë morën udhë ca fjolla tymi. Të bardha.
E zhveshi xhubletën, kraholin dhe ashtu, lakuriq, hyri nën ujërat e kataraktit. Zjarrmia u shua dhe ajo mori kokulur dhe e qetë shtegun drejt derës ku e prista Nana Urana me një cohë të bardhë në duart. U fshi, u ngroh një copë herë pranë oxhakut, veshi fustanin dhe para se të largohej, ndaloi te pragu. Deshi të thoshte diçka, por nuk mundi. U përpoq përsëri. Gjuha gjarpëroi mes qiellzës në kërkim të fjalës, por nuk gjeti asgjë. Asgjë veç një rënkimi që Maria ia drejtoi plakës si një përshëndetje lamtumire.
Mjekët thanë që Maria nuk do të mund të fliste kurrë më. Trauma kishte qenë përfundimtare. Ditët kalonin më ngadalë. Heshtja kishte kapluar krejt vilën. Kishte rrëshqitur nga goja e Maries mbi veshët e Martinit, pastaj ishte derdhur pa u ndjerë mbi trupat e tyre, veshjet, shkallët e vilës, dhomat, muret, kishte dalë jashtë në oborrin luleshumë dhe kishte ndaluar te kangjellat e jashtme përtej të të cilave mbaronin të gjitha kurreshtitë.
U mësuan me heshtjen si me një kafshë shtëpiake. Mbrëmjeve Martini ulej përballë oxhakut dhe përpiqej t’u rezistonte sa më shumë pikëpyetjeve vrastare, ndërsa në kolltukun tjetër Maria hidhte qëndisma të reja mbi xhubletën e virgjër.
Dikur qëndismat mbaruan dhe Maria bashkë me lotin lëshoi edhe një rënkim të thellë. E mori xhubletën si diçka pa vlerë dhe e vuri në një cep, anash oxhakut, në krah të mashës me të cilën trazonte urët. Nuk kishte mbetur asnjë pjesë e paqëndisur dhe xhubleta, në atë larmi ngjyrash e simbolesh, tash dukej si një kështjellë lodër, por pa bërë të ndjeheshin fëmijë asnjërin prej të dyve.
Të nesërmen filloi ritualin e vjetër të ndërrimit të dheut të luleve.
Mëngjeseve qante e qeshte me to, pasditeve i gëzohej diellit në verandë dhe, kur binte muzgu, hynte brenda në dhomën e ndenjes, mblidhej kutullaç me një batanije mbi kolltuk me sytë përhumbur në pusin e zjarrtë të oxhakut, sikur të kërkonte shëmbëlltyrën e vet. Në kolltukun tjetër Martini, duke tymosur dhe duke pirë konjakun e tij, gotë pas gote, derisa nuk kishte më fuqi të mendonte.
I zinte gjumi aty, në kolltuqe, përballë njëri-tjetrit dhe kjo përsëritej çdo natë…
Një mëngjes Martini vendosi të nisej për në Kullnajë.
Në një çantë të madhe shpine futi xhubletën. Te “Ulpiana”, pasi u dend në konjak, kërkoi dikë që mund të lexonte xhubletën e Maries, por të gjithë ngrinin supet përpjetë kur shihnin qëndismat e panjohura.
Më në fund e drejtuan për te Nana Urana, plaka shekullore që dinte të lexonte të gjitha gjuhët e xhubletave dhe i treguan me dorë shtegun mes dy katarakteve dhe një ngrehinë guri majë shkëmbinjve, nga oxhaku i së cilës atë mëngjes të ftohtë nuk po dilte tym…