Ndarje! Ikje e trishtueme! Vargonj në shpirtrat e mësonjëtoreve. Balta, qelizat e saja të kalbëzueme prej përbindëshave njerëz. Nga afshi i poreve të saj, shteroi vlaga e jetës. U tha. U mpiks. Ngriu në akull të qelqtë. Rinimi i gjallesës njeri u mavijos. Dikush i mëshonte varfërisë. Të tjerë, shkretimit. Varrmihësit e vetvetes. Me shumë ngadalë. Por e mbushur me lëngëzimin e helmt, të idhët, të neveritshëm. Shpresa nga hyjni, u struk diku thellë në shpirtrat e cfilitur. Xixëllonjat që herë-herë lindnin nga trupi i saj, ishin të mekta, të zbehta. Harkun ylberor s’mund ta kalonin.
Qyteti verilindor po humbte shkëlqimin. Rrezatime dijenish e shpresash kishin mbjellë dy mësonjëtorët. Jo pak por, katër dhjetë vjetshash. Ardhun prej dhenave të përtej Drinit. Aty ku kishte vlue shkulma – shkulma, heroizmi. Aty ku mençuria ishte ngulun si parmenda e drujt në larvat e kohërave. Urtësia, maturia e zgjuarsia ishin vllaznuem, motërzue e plazmue në shpirtin e Emries e Adrianit.
Mekuan për më se dyzete vjet, bijë e bija dibranësh. Me gjuhën e shqiptueme bukur. Me historinë e penestëve, romakëve, turqëve…. Me vullkanet e heroizmave të breznive. Me poezinë e Naimit, Veqilharxhit, Nolit, Bulkës, Arapit, Gjetës, Paplekajve, Agollit, Mitkos, Çajupit, Migjenit, Spahiut ushqyen vogëlushet e të rriturit si me ujë burimesh të freskëta. E ato nxanësit e tyre ngjitën shkallaret e dijeve. Të univesiteteve. Të piramidës së drejtësisë e letërsisë. Respekti, mirënjohja, urimet gurgullonin si ujët e kristalte të burimeve korabiane. E zemra pushtohej tërsisht nga ujvare gëzimesh. Krenaria rritej si mali me borë. Dy mësuesit shtonin ortekun e dijetarëve të ushqyer me zanin e tyre, me shkronjat e fjalët shkruar në dërrasën e zezë.
Rinia e pjekuria udhëtonin sëbashku. Ato ushqenin njëra-tjetrën në shkrimin e ditareve. Në studimin e librave të temave të ndryshme. Rriteshin dëshirat. Merrte krah pasioni. Fluturonte mendimi. Por puna me nxënësit ishte arti pedagogjik në përsosje. Gjithmonë i ndjeshëm. Po i prekshëm. Pse jo i ndjeshëm si telat e ndjenjave njerëzore. Vete Emria gërmonte, shkruante në netët pa gjumë histori të shkollës, të vendlindjes, Luznisë. Ndërsa Adriani ndiqte zhvillimin etnografik dibran. Kullat, karakollet, odat dibrane, oxhaqet, filluan t’i ushqejnë me plotë shkëlqim punën e pasionuar në muzeun e Peshkopisë. Pas një barbarizmi të hutuem, ai me atë qetësinë, maturinë, këmbënguljen e dëshirën, filloi sistemim, rivlerësim, krijime pamjesh e rifreskime mjedisesh e paraqitjesh. Një kënaqësi shpirtërore lulëzoi. Profesioni i historianit po merrte trajta të gjalla. Çifti Skuka udhëtonte në kthinat e kapërdredhura të kohës.
Por diçka përbrenda shoqërisë po kalbëzohej. Me eshtrat luanin fëmijët. Me barëra mali që ushqeheshin me gjak, dehesh rinia. Në foltoren e kuvendit njolloseshin ministrat e shaheshin të zgjedhurit e popullit. Në konin e shtetit kishte hyrë krokodili i krimit. Në popullin e varfër, gjarpri lëshonte helmin e arratisjes. Njerëzit kërkonin shpëtim. E kjo ishte udha e vetme. Ikje nga kjo makinë shtypëse. Që vetëm dhunonte fizikisht. Që vetëm përgojon. Që vetëm gjak kriminelësh e të pafajshmish mpikste në qeliza antinjerëzore.
Atëherë, po ndjekim udhën e mbretit Gent. Por jo të shoqëruar nga mijëra skllevër ilir. Ndërsa sot! Vetëm, po të dy të vetëm. Kështu pika-pika, larg e më larg nga vendlindja që s’të ushqen. Që s’të mëkon me asgjë. Por, prodhon veç helm shpirtëror vdekës.
Por, ja që malli do të na marr. E ai shpon gurin. Ai të përgjëron. Për plisin me bar. Për dashin e këmborës që iu prinë tufës. Për njeriun e mirë. Për ish-nxanësin profesor që përdor shkumsin akoma në shpjegim. Për melodinë me fyell të bariut. Për aromën e bukurinë e lule zonjës në bjeshkët e nalta. Por, ne të dy, nuk po ndalemi. Diku pranë mazoleut të Gentit do ngremë folezën e re. Po prej hallit. Me një dritëz shprese në beben e syrit. Me një vegim dielli në kreshtën shkëmbore të Korabit.
