Nga Selman Meziu
Isha larguar prej kohësh. I fundit u largua vëllai i vogël, duke lënë pa bluar thesin e fundit të drithit. Trojet nën ujë, më thoshte babai, janë flori. Toka e plleshme prodhonte gjithçka. Edhe fikun kishte filluar ta piqte të amël. Kumbullat e verdha vareshin mbi degë. Rrushi i thanxëz kishte krijuar një trup me perimetër pesëmbëdhjetë centimetra. Shermenet mbulonin gjysmën e oborrit, veshët vareshin poshtë si kona mbështjellë me rruaza të kuqe. Ftonjtë në vjeshtë sa një kokë deleje dukeshin paksa të mbuluar nga gjethet. Lumi Murra, me atë zhurmën e ujit e freskinë e tij, të zgjonte në mëngjes mbushur me gëzim e trupin të lehtë si pupël zogu.
Ecja me përtesë udhës së hollë ndërtuar brigjeve gjysmë shekulli më parë. Shkurre të gjithallojshme më shoqëronin. Pas dy vjetësh kthehesha këtu. Ecja për tefi të vijës me ujë. Muret e kuzhinës kishin hapur gojën. Dikur më ushqenin. Sot rënkonin të dërmuara. Ato sikur donin të më hanin. Gurë, drurë, baltë e një derë e mbyllur që të lidhte me kurtin. I shikova për pak sekonda me dhimbje e mall. Braktisja kishte sjellë humbje, shëmtirë, gërmadha. Ndoshta të paripërtërira kurrë ndonjëherë.
Dera te stani nuk hapej. Ajo ishte lidhur me tela me gjemba. Më thernin duart. Me zor e hapa. Muret prej gurësh e gëlqere, qoshet e daltuara bukur i kishte mbuluar ferra, hithra barëra të gjithëfarshme. Gjithçka ishte egërsuar. Nën këmbë kërciste bari i thatë. Matanë gardhit një kasolle, një tub hekuri që mezi dukej e më tej shtrihej jonxha e lulëzuar. Ajo më dhuroi pak buzëqeshje.
Kulmi i kasolles kishte përveshur buzët. Ju ngjanin tullumbaceve të Lulit vocërr të Migjenit. Me një ndryshim, kjo ishte hapur nga ikja e shtëpiarëve. Jo më tepër se një vit. Copa tjegullash të thyera dukeshin aty-këtu përzier me copa drurësh, dërrasash, gurësh etj. Dera e haurit të gjasë së gjallë ishte mbyllur me dry. Sapo kishte filluar ndryshkja. Qoshet e gdhendura të shtëpisë shkëlqenin dhe me një vertikalitet të përsosur. Ato mbanin dy faqet e shtëpisë dykatëshe. Ndërsa unë s’po mbaja veten nga rreshpja e kujtimeve.
Kurti apo oborri në gjuhën letrare, edhe ai vajtonte. Nga etja për ujë, bari i thatë, lulet e thara. Veshët e rrushit me erë me kokrra të rrudhosura. Peizazhi i shëmtuar, që fatkeqësisht i kishte rënë hija e vdekjes. Nuk pashë zogj të fluturonin sipër. Një skelet molle me degë e trup të tharë, plotësonte skenën rrënqethëse. E mua përsëri lotët e dhimbjes filluan të pikonin në trojet e rreshkura nga dhimbja, vetmia, braktisja. Dhimbja, mërzia po depërtonin vrikshëm në palcën e shpirtit. Tortura vazhdonte.
Ashtu si në be të rreshme i afrohem stelit të qenit. Ai dukesh pak. Hithrat, barishte pothuajse i kishin mbuluar muret e ulta, mbulesën me tjegulla e derën prej dërrase të hapur. Ai ishte bosh. Disa krimba lëviznin në strofullin e tij. Dikur dëgjoja të lehurat. Nana i afrohesh e i lëshonte bukë e gjellërat e mbetura. Natën ajo i hapte hallkën prej hekuri. Ai natën bridhte trojeve të të zotërve të shtëpisë. Tani mbretëron heshtja, natë e ditë. I ngjashëm me varrin e mbuluar me pordia lisi e dhé. Mua, të paktën, kështu më ngjan. Ndoshta shkaktuar prej mallit, prej fajit, ndoshta prej…
Çezma mbështetur në kasollen ku mbanim lopët e mushkën. E rrethuar me barëra të shumta kërcej e gjethe të thara ose të vyshkura. Gurët e mermerit kuqëlonin me ca damar të bardhë të degëzuar çrregullisht. Ishin sjellë nga babai prej minierës së mermerit, ku ai punoi prej shumë vitesh. Tubi xinkato ishte i nxehtë. Mixha duar flori e kishte ndërtuar me plotë art. Por ai të përvëlonte nga të nxehti. Nuk mund të lagje buzët. Kush ishte kulçedra që kishte pirë ujin? Ndoshta fati i të vdekurve e të gjallëve. Ndoshta…
Paqja, urtësia, krenaria ishin skalitur mbi e anash dy dyerve. Gjithë gur skalitur mjeshtërisht. Nga e majta, emri mbiemri i gjyshit, poshtë një degë ulliri e skalitur nga duar të kujdesshme. Një shqiponjë e zezë me dy krena. Pastaj një pëllumb i bardhë në fluturim. Ne mes skalitur dukshëm: viti 1968. Dy dyer të gjelbërta prej dërrasash, me dryna të kyçura. Merimangat ishin thurur në qoshet e tyre. Në tavanin e mbulesës mbi dyert një fole dallëndysheje. Ato gjithmonë e ndërtonin brenda me baltë, bar e ngjitur me pështymën e tyre. Siç duket pa dëshirë e kishin vendosur këtu. Ato vinin e iknin dhe shtëpinë e gjenin hapur. Çdo vit ndërtonin fole të re. Tani ato nuk po vinin. Unë i prisja me mall e kureshtje. Sikur do të më çmallnin. Unë isha si ato. Fluturoja e kthehesha në shtëpinë time. Edhe unë e gjeta të mbyllur pas dy vjetësh. Unë dhe dallëndyshja – dy qenie në fluturim. Dy qenie që vuajmë, qajmë, lodhemi, ëndërrojmë, pushojmë në foletë tona që duhet me i ndërtue.
Hapa drynin. Shtyna derën me lehtësi. Në fotografinë mbi kuzhinë nana më shikonte me qortim. Në dhomën tjetër një djep bosh. Me veshjen e tij. Nuk kishte fëmijë që të përkundej. Tronditëse pamja. Heshtja. Pluhuri kudo. Zymtësi. Keqardhje. Lotët si shi rrokulliseshin faqeve të mia. Ato ishin të kripura. Ndoshta të hidhura. Ose…
Ngjitem në katin e dytë. Tavanet me njolla rrethore ngjyra të zbehta. Një qoshe tavani e çarë. Kashta kallamash, copa suvatimi mbi parketin të njollosur nga shiu. Peizazh vetmie, pa njeri. Krevati dopio mbuluar nga pluhuri, kashta, copa binarësh. Gjendje vajtuese. Nuk mund ta mbaja veten. Isha vetëm. I dhashë kurajë vetes. Dola nga aty, ku më shëmbëlleu me një varr. Më dridheshin këmbët kur po zbrisja shkallët.
Ja çfarë korrëm që ikëm.
Dhoma e rrethuar me mindere. Mbi oxhak prindërit në një fotografi, sup më sup. Me vështrimin nga dera ku hyhej në dhomë. Por ato ishin shumë seriozë, nuk më buzëqeshën. Çudi! Përse vallë kësaj radhe po sillen kështu të egërsuem? Ndoshta e kanë nga vetmia! Ndoshta nga braktisja e shtëpisë, bahçes, mullirit, lopës, deleve …
Ulem në pragun e derës prej guri të skalitur. Mbështes kokën në kolonën vertikale. Dëshpërimi më kishte pushtuar çdo qelizë të trupit. Tëmthat më rrihnin pa pushim. Fytyra kishte marra pamjen e një fatkeqi. Më kujtoheshin mysafirë nga Tirana, Burreli, Shkodra, Lushnja e Saranda që kishin shkelur shqemën e skalitur. Ata kishin qenë ministra, drejtorë, vullnetarë të rrugës së rinisë, dekanë fakulteti, kryetarë kooperativash, kryeagronomë etj. Kishin ushqyer dashuri e fjetur në dyshekët e mbuluar me jorganë, miqtë e dashamirët e familjes tonë. Tani pluhuri ka mbuluar shenjat e daltës e çekanit të gurëskalitësit. Nuk kalon askush. Heshtje. S’ka as muhabet Dibre, as qarje fëmijësh, as blegërima qengjash. Po çfarë ka? Asgjë. Shkretizimi ka mbuluar gjithçka. Po pse? Ku jemi? Ku jetojmë? Diku po, sigurisht. Fatkeqësisht këtë kullë, askush.
01.09. 2021