Nga Ferzileta Gjika*
Dibra është në kërkim të një përfaqësuesi që mirëpret mundësitë për të deleguar dhe gjetur mënyra për t’i përfshirë të gjithë në procesin e vendimmarrjes dhe për të vlerësuar ndryshimin. Përfaqësues të tillë dëgjojnë dhe vlerësojnë synimet në lidhje me hyrjen dhe disponueshmërinë për reagime. Drejtuesit proaktivë krijojnë një mjedis të sigurt dhe mbështetës, duke nxitur punë krijuese dhe produktive ku dibranët ndihen të motivuar dhe të vlerësuar.
Po bëj një përpjekje modeste për të folur në emër të bashkëatdhetarëve të mi dibranë, me shpresën për të rritur ndërgjegjësimin kundër ndërtimit të digës së Skavicës, e cila nuk është thjesht nocion i sakrificës së njerëzve për zhvillimin kombëtar, por paraqet dilemën për komunitetet lokale të Dibrës, që nuk janë konsideruar në vendimmarrje në lidhje me projektin famëkeq të Skavicës.
Sipas Komisionit Botëror për Digat (ËCD, 2000: 1-2), “konfliktet mbi digat janë më shumë se konfliktet për ujin. Ato janë konflikte mbi zhvillimin njerëzor dhe vetë jetën.”Janë mbi 35 fshatra që do të mbulohen me ujë dhe mbi 60,000 persona të prekur nga diga e Skavicës do të shpërngulen. Ankesat e tyre shpërfillen dhe protestat e tyre thjesht njihen si grupe të vogla që shkaktojnë trazira politike.
Miratimi i një dige të madhe si ajo e Skavicës, pa marrë parasysh zërat e banorëve autoktonë, reflekton idenë se pushteti aktual shkel të drejtat e njeriut të përcaktuara në kushtetutë dhe në konventën e të drejtave të njeriut. Me avancimin e teknologjisë dhe shkencës, sot ka shumë mënyra të tjera për të marrë energji duke përdorur energjinë diellore apo energjinë e erës.
Ndërtimi i digës së Skavicës nuk ka një vlerësim të qartë për rezultatet mjedisore, e lëre më për pasojat socio-kulturore. Për banorët vendas të Dibrës, jeta e të cilëve është jashtëzakonisht e lidhur me tokën, ujin dhe burimet natyrore, zhvendosja e detyruar është më e madhe se humbja e aseteve financiare, si traditat, historia, kultura dhe identiteti i tyre. Shoqata për Mbrojten e Drinit të Zi është gjobitur si një mënyrë nga qeveritaret për të shuar zërin e komunitetit dibran. Historitë e ankesave të tyre mbahen të pashfaqura nga mediat e kontrolluara nga qeveria.
Diga e Skavicës shquhet si një nga konfliktet famëkeqe mes qeverisë shqiptare dhe banorëve vendas të Dibrës, për trajtimin e padrejtë të komuniteteve të prekura dhe për të krijuar dëme të pakthyeshme mjedisore. Ndikimet që rezultojnë përfshijnë shkatërrimin e të gjithë Dibrës si rajon dhe heqjen e Dibrës nga harta e Shqipërisë, duke shkatërruar kështu të gjithë komunitetin dibran dhe identitetin e tij. Zëri i komunitetit nuk është dëgjuar dhe as që janë përmendur se ekzistojnë në planet e Skavicës. Për ironi, qeveritarët kanë përmendur komunitetin e Kukësit që kanë marrë leje dhe kanë rënë dakord për ndërtimin e Skavicës, duke injoruar ekzistencën e 34 fshatrave të Dibrës që do të fundosen nën ujë. Ju bëj thirrje, jo vetëm komunitetit të Dibrës, por të gjithë shqiptarëve që të ndalojnë ndërtimin e hidrocentralit të Skavicës. Ne nuk duam ti zëvendësojmë shtëpitë tona me digën e Skavicës. Nëse humbim Dibrën do të humbim përgjithmonë një pjesë të Shqipërisë. Kjo tokë është shtëpia jonë, kultura jonë, historia jonë identiteti ynë. Kjo tokë ruan mjedisin natyror, speciet e ndryshme dhe pyjet. Të parët tanë janë kujdesur mirë për të dhe ne do të vazhdojmë në të njëjtën rrugë. Sot duhet të jemi të gjithë të bashkuar për të luftuar projektin e digës së Skavicës në Dibër të Shqipërisë. Ftoj komunitetet lokale, ambientalistët, studiuesit, mbrojtësit e të drejtave të njeriut, së bashku me të gjitha organizatat mjedisore kundër projektit të Skavicës.
Si komunitet i Dibrës, ne bëjmë thirrje që çdo studim i digave të reja të përfshijë mundësi të shumta për kontributin e publikut, shumë përpara se të kalojë në procesin zyrtar të rishikimit të qeverisë. Mundësitë e shumta për kontributin publik do t’i lejojnë publikut shqiptar të ekspozojë çdo supozim të gabuar në lidhje me vlerësimet e kërkesës dhe ofertës, si dhe çdo problem tjetër mjedisor dhe ekonomik, qoftë afatshkurtër apo afatgjatë.
Sipas shumë ekspertëve të energjisë së rinovueshme, sistemi i erës dhe diellit janë mënyrat më të avancuara, mënyrat më të mira të energjisë së rinovueshme, duke ruajtur mjedisin dhe duke shpëtuar lumenjtë dhe tokën tonë.
Mbështetja për një digë si ajo e Skavicës duhet refuzuar në mënyrë të konsiderueshme, sepse populli shqiptar duhet të mbaj vetë barrën e ndërtimit të digave, si tatimpagues për të shlyer kredinë.
Kur zëri i dibranëve nuk është dëgjuar dhe është shuar qëllimisht, ky është një shqetësim kombëtar dhe nuk i përket vetëm Dibrës. Vlerësimi dhe konsiderimi i ideve dhe strategjive midis të gjitha organizatave dhe individëve që kontribuojnë në nismën “Stop Diga e Skavicës”, është mjaft rëndësishme për vetë urgjencën e problemit në fjalë. Këto kompetenca thelbësore kontribuojnë në suksesin e të qenit lider për të bashkuar njerëzit për të njëjtin qëllim për projektin “Stop Skavica”.
Dibra është në kërkim të një përfaqësuesi që mirëpret mundësitë për të deleguar dhe gjetur mënyra për t’i përfshirë të gjithë në procesin e vendimmarrjes dhe për të vlerësuar ndryshimin. Përfaqësues të tillë dëgjojnë dhe vlerësojnë synimet në lidhje me hyrjen dhe disponueshmërinë për reagime. Drejtuesit proaktivë krijojnë një mjedis të sigurt dhe mbështetës, duke nxitur punë krijuese dhe produktive ku dibranët ndihen të motivuar dhe të vlerësuar.
Është detyra jonë si dibranë, si shqiptarë, të mbrojmë tokën, shtëpinë, historinë, kulturën, identitetin dhe vendin tonë.
I ftoj të gjithë drejtuesit intelektualë dibranë të jenë të guximshëm, të ofrojnë ndihmë, t’u ofroni kohën dhe ekspertizën tuaj të gjithë atyre në nevojë. Përforcimi i të gjitha lidhjeve ekzistuese në planin e mbrojtes së lumit Drin i Zi dhe krijimi i rrjeteve të reja me organizata të tjera të ngjashme mjedisore, krijimi i një platformë dhe një plani për të ndjekur dhe dokumentuar të gjithë hapat krijon një domozdoshmëri urgjente. Niveli i ndikimit të komunikimit përcaktohet nga aftësia jonë për ta përdorur atë.
Sfida për ndalimin e Skavicës, ekspozon domosdoshmërinë e zhvillimit të një pune të mirëfilltë dhe të koordinuar mes të gjithë njerëzve. Gjatë periudhave të tilla të vështira, është e domosdoshme që organizatat të ofrojnë hapësira të sigurta për të gjithë njerëzit për të diskutuar çështjet që i prekin. Fleksibiliteti dhe komunikimi janë mënyra kyçe për të forcuar qëndrueshmërinë individuale dhe të përbashkët, midis të gjithë anëtarëve dhe midis organizatave. Lidershipi intelektual mund të tregojë një përkushtim të vërtetë ndaj burimit të tij më të mirë – popullit tonë të Dibrës dhe ta dijë se këta njerëz duhet t’u besojnë vendimeve tuaja.
Vetëm të bashkuar mund të ndalojmë ndërtimin e Skavicës.
* Ferzileta Gjika është kandidate për doktore të shkencave në Graduate Center City University of New York. Aktualisht ajo mban titullin Adjunct Assistant Professor, po pranë CUNY (Universiteti i qytetit të New York-ut)